Mammuthus primigenius, tí a tún mọ̀ sí mammoths, ni ẹranko àtijọ́ tí a mú bá ojú ọjọ́ òtútù mu. Gẹ́gẹ́ bí ọ̀kan lára àwọn erin títóbi jùlọ ní àgbáyé àti ọ̀kan lára àwọn ẹranko oníran títóbi jùlọ tí ó tíì gbé lórí ilẹ̀ rí, mammoth náà lè wọ̀n tó tọ́ọ̀nù 12. Mammoth náà gbé ní ìparí àkókò glacial Quaternary (ní nǹkan bí ọdún 200,000 sẹ́yìn), èyí tí ó tẹ̀lé àkókò Cretaceous ti àwọn dinosaurs. Àwọn àmì ẹsẹ̀ rẹ̀ wà ní àwọn agbègbè àríwá ti ìlà oòrùn àríwá, àti ní àríwá China.
Àwọn MammothWọ́n ní orí gíga, yípo àti imú gígùn. Eyín méjì tó tẹ̀, èjìká gíga kan wà ní ẹ̀yìn. Àwọn ìdí wọn ti wó lulẹ̀, irun kan sì ń hù ní ìrù. Ara wọn gùn ju mítà mẹ́fà lọ, ó sì ga ju mítà mẹ́rin lọ. Ní gbogbogbòò, ìrísí wọn jọ ti àwọn erin, nítorí pé wọ́n wà nínú ìdílé kan náà pẹ̀lú àwọn erin.
Báwo ni àwọn ẹranko Mammoth ṣe parẹ́?
Àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì kan gbàgbọ́ pé òtútù ló pa àwọn ẹranko ńláńlá. Èyí lè jẹ́ nítorí ìkọlù líle kan láàárín àwọn àwo méjì, èyí tó yọrí sí ìbúgbàù òkè ayọnáyèéfín àti ooru tó ń wọ inú afẹ́fẹ́ òkè. Oòrùn tó rẹlẹ̀ gan-an ló wà ní ayé, lẹ́yìn náà, nínú ìyípo tó ń lọ sílẹ̀ ní àwọn òpó, ó parí sí afẹ́fẹ́ tó gbóná. Nígbà tó bá kọjá láàárín ìpele ìgbóná, yóò di afẹ́fẹ́ líle, yóò sì dé ilẹ̀ ní iyàrá gíga. Oòrùn tó wà lórí ilẹ̀ wó lulẹ̀, ẹranko ńláńlá náà sì dì, ó sì kú.
Àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì mìíràn gbàgbọ́ pé ìpakúpa àwọn ẹranko mammoth láti ọwọ́ àwọn ará Àríwá Amẹ́ríkà ìgbàanì ló fa ìparun wọn. Wọ́n rí ọ̀bẹ kan lórí egungun mammoth náà, wọ́n sì fi hàn nípasẹ̀ ìwádìí onímọ̀ ẹ̀rọ electron microscope pé ọgbẹ́ náà jẹ́ láti ọwọ́ òkúta tàbí ọ̀bẹ egungun, dípò àbájáde àwọn ẹranko mammoth tí wọ́n ń bá ara wọn jà tàbí wíwakùsà tí ìparun náà fà. Wọ́n ní àwọn ará Íńdíà ìgbàanì máa ń ṣọdẹ àwọn ẹranko mammoth pẹ̀lú egungun wọn, nítorí pé àwọn egungun mammoth ní ìmọ́lẹ̀ tó jọ dígí, wọ́n sì lè lò ó gẹ́gẹ́ bí dígí.
Àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì kan tún wà tí wọ́n gbàgbọ́ pé nígbà náà, iye eruku cometary tó pọ̀ wọ inú afẹ́fẹ́ òkè ayé, àti pé ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìtànṣán oòrùn ni eruku náà padà sí ojú ọ̀run, èyí tó yọrí sí ìgbà yìnyín tó kẹ́yìn lórí ilẹ̀ ayé. Òkun gbé ooru lọ sí ilẹ̀, èyí tó dá “òjò yìnyín” gidi sílẹ̀. Ó jẹ́ ọdún díẹ̀ sí i, ṣùgbọ́n ó jẹ́ àjálù fún àwọn ẹranko ńláńlá.
Ó ṣì jẹ́ àdììtú bí àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ṣe ń jiyàn nípa ìparun ẹranko ńlá náà.
Ilé iṣẹ́ Kawah Dinosaur lo ìmọ̀ ẹ̀rọ ìṣàpẹẹrẹ láti ṣe àwòrán àti ṣẹ̀dá àwòrán mammoth oníṣe-ẹ̀dá oníṣe-ẹ̀dá oníṣe-ẹ̀dá. Inú rẹ̀ gba àpapọ̀ ìṣètò irin àti ẹ̀rọ, èyí tí ó lè mú kí ìṣípopọ̀ kọ̀ọ̀kan rọrùn. Kí ó má baà ní ipa lórí ìṣípo ẹ̀rọ, a lo kànrìnkàn onípele gíga fún apá iṣan ara. A fi àpapọ̀ okùn elastic àti silikoni ṣe awọ ara náà. Níkẹyìn, fi àwọ̀ àti ìpara ṣe é lọ́ṣọ̀ọ́.
Awọ ara ẹranko mammoth onírun jẹ́ rírọ̀, ó sì ṣeé fojú rí. A lè gbé e lọ sí ọ̀nà jíjìn. Awọ ara àwọn àwòṣe náà kò lè gbà omi, ó sì lè dáàbò bo oòrùn, a sì lè lò ó déédéé ní àyíká -20℃ sí 50℃.
Àwọn àwòrán ẹranko onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ni a lè lò ní ilé ìkóhun-ìṣẹ̀ǹbáyé sáyẹ́ǹsì, ibi ìmọ̀-ẹ̀rọ, ọgbà ẹranko, ọgbà ewéko, àwọn ọgbà ìtura, àwọn ibi ìgbádùn, àwọn ibi ìṣeré, àwọn ibi ìṣòwò, àwọn ibi ìgbádùn ìlú, àti àwọn ìlú pàtàkì.
Oju opo wẹẹbu osise Kawah Dinosaur:www.kawahdinosaur.com
Àkókò ìfìwéránṣẹ́: May-09-2022