Ní ti àwọn ìdí tí àwọn dinosaur fi parẹ́, wọ́n ṣì ń kẹ́kọ̀ọ́ nípa rẹ̀. Fún ìgbà pípẹ́, èrò tó lágbára jùlọ, àti píparẹ́ àwọn dinosaur ní ọdún 6500 sẹ́yìn nípa meteorite ńlá kan. Gẹ́gẹ́ bí ìwádìí náà ti sọ, asteroid tó tó 7-10 km ní ìwọ̀n ìbúgbàù yóò jábọ́ sórí ilẹ̀ ayé, èyí tó ń fa ìbúgbàù ńlá, bíi jíjù eruku púpọ̀ sínú afẹ́fẹ́ láti ṣẹ̀dá Ilé Yanrìn àti Kúrùfù Zhetianbiri, èyí sì mú kí photosynthesis igi dúró, nítorí náà, píparẹ́ àwọn dinosaur. Ìmọ̀ nípa ipa asteroid yára gba ìtìlẹ́yìn ọ̀pọ̀ àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì. Ní ọdún 1991, ní Yucatan Peninsula ní Mexico, ó ṣẹlẹ̀ nígbà tí wọ́n rí àwọn ihò ìpakúpa meteorite fún ìgbà pípẹ́, òtítọ́ náà jẹ́ ẹ̀rí síwájú sí i nípa ojú ìwòye yìí. Lónìí, ó dàbí pé èrò yìí ti di ìparí.
Ṣùgbọ́n ọ̀pọ̀ ènìyàn tún wà tí wọ́n ní irú ipa asteroid bẹ́ẹ̀ lórí àwọn oníyèméjì, nítorí pé òtítọ́ ni pé: àwọn àkèré, ọ̀nì àti ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn mìíràn tí ó ní ìmọ̀lára púpọ̀ sí iwọ̀n otútù àwọn ẹranko ti kojú àti là á já. Ìrònú yìí kò lè ṣàlàyé ìdí tí àwọn dinosaur nìkan fi kú. Títí di òní, àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ti gbé kalẹ̀ fún ìdí ìparun àwọn dinosaurs kò tó nǹkan bí méjìlá ìṣẹ̀lẹ̀, ó ti di ọrọ̀ púpọ̀ sí i sí ìṣẹ̀lẹ̀ ìyanu àti ìgbádùn, "ìjà meteorite sọ," ṣùgbọ́n ó jẹ́ ọ̀kan lára wọn. Yàtọ̀ sí "ìjà meteorite", ìparun àwọn dinosaurs lórí ojú ìwòye pàtàkì, àwọn wọ̀nyí ni: Àkọ́kọ́, ìyípadà ojú ọjọ́, ni wọ́n sọ. Ní ọdún 6500 mílíọ̀nù sẹ́yìn, ojú ọjọ́ ayé yípadà lójijì nínú iwọ̀n otútù, èyí sì mú kí atẹ́gùn dínkù nínú afẹ́fẹ́ kí àwọn dinosaurs má baà lè yè. Wọ́n tún dámọ̀ràn pé àwọn dinosaurs ní ẹ̀jẹ̀ tútù, ṣùgbọ́n wọn kò ní irun tàbí ẹ̀yà ara gbígbóná tí wọn kò sì lè fara mọ́ iwọ̀n otútù ilẹ̀ ayé tí ó lọ sílẹ̀, wọ́n di dìdì títí di ikú.
Èkejì, irú ẹranko náà, ni ìjà náà sọ. Òpin àkókò dinosaur, tí ó kọ́kọ́ farahàn nínú àwọn ẹranko kékeré, àwọn ẹranko wọ̀nyí jẹ́ ẹranko apanirun tí ó lè jẹ ẹyin. Nítorí àìsí àwọn ẹranko kékeré yìí, àwọn ènìyàn púpọ̀ sí i ń jẹ ẹyin náà nígbẹ̀yìn gbẹ́yín.
Ẹ̀kẹta, ìyípadà ilẹ̀ ayé, ni a sọ. Ìwádìí nípa ilẹ̀ ayé fihàn pé ìwàláàyè àwọn dinosaur ní ìgbà ayé ayé jẹ́ apá kan ṣoṣo lára ilẹ̀ ayé, ìyẹn ni "Pangea." Nítorí àwọn ìyípadà nínú eruku ilẹ̀ ayé, ilẹ̀ ayé náà wáyé ní Jurassic ti ìpín àti ìyípadà ilẹ̀ ńlá, èyí tí ó yọrí sí ìyípadà àyíká àti ojú ọjọ́, àti nítorí náà ìparun àwọn dinosaur.
Ẹ̀kẹrin, àwọn ìyípadà nínú geomagnetic sọ. Ìmọ̀ nípa ẹ̀dá alààyè òde òní fihàn pé àwọn pápá ẹ̀dá alààyè àti magnetic kan tí ó níí ṣe pẹ̀lú ikú. Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé ó ní ìmọ̀lára sí pápá magnetic ti ẹ̀dá alààyè, nínú àwọn ìyípadà pápá magnetic ti ẹ̀dá ayé, ó lè yọrí sí ìparun. Nítorí náà, ó dàbí pé ìparun àwọn dinosaur lè níí ṣe pẹ̀lú àwọn ìyípadà nínú pápá magnetic ti ẹ̀dá ayé. V. sọ pé majele angiosperm. Níkẹyìn àkókò dinosaur, àwọn gymnosperms ti ẹ̀dá ayé ń pòórá díẹ̀díẹ̀, tí a fi ọ̀pọ̀lọpọ̀ angiosperms rọ́pò, àwọn gymnosperms ní àwọn ewéko wọ̀nyí kò ní ìrísí majele ti dinosaur ńlá kan tí ó yàtọ̀, jíjẹ ọ̀pọ̀lọpọ̀ angiosperms yọrí sí ìkójọpọ̀ majele nínú ara. Jù bẹ́ẹ̀ lọ, níkẹyìn majele náà. Òjò acid mẹ́fà ni ó sọ. Àkókò Cretaceous tí ó kẹ́yìn lè ti wà lábẹ́ òjò acid líle, ilẹ̀, títí kan strontium nínú ohun tí ó wà nínú rẹ̀, di dinosaurs tí a yọ́ nípa mímu omi àti oúnjẹ, tààrà tàbí láìtaara, jíjẹ strontium, jíjẹ ìrora tàbí lílo oògùn olóró, àwọn ẹgbẹ́ ìkẹyìn ti àwọn òkú.
Àwọn ìdí tí àwọn dinosaur fi parẹ́ lórí àbá tí àwọn tí a mẹ́nu kàn lókè yìí ju ìwọ̀nyí lọ. Ṣùgbọ́n àbá tí a mẹ́nu kàn lókè yìí ní àwùjọ onímọ̀ sáyẹ́ǹsì ní àwọn olùrànlọ́wọ́ púpọ̀ sí i. Dájúdájú, olúkúlùkù àwọn tí a mẹ́nu kàn lókè yìí, ibi tí kò pé. Fún àpẹẹrẹ, "ìyípadà ojú ọjọ́" kò ṣàlàyé àwọn ohun tó ń fa ìyípadà ojú ọjọ́. Lẹ́yìn àyẹ̀wò, àwọn dinosaur kékeré kan ní Coeluroosauria, pẹ̀lú àwọn ẹranko kékeré tó pọ̀ tó láti kọjú ìjà sí àwọn ẹranko kékeré, nítorí náà "àwọn irú ẹ̀dá ń ṣòro láti sọ" pé àwọn ààlà wà. Nínú ìmọ̀ nípa ilẹ̀ ayé òde òní, "ìmọ̀ nípa ìyípadà ojú ọjọ́" fúnra rẹ̀ ṣì jẹ́ àbá. "Ìpalára àwọn angiosperms" àti "òjò acid" àìní ẹ̀rí tó tó kan náà. Nítorí náà, ìdí gidi tí ó fa ìparun àwọn dinosaur, kò tíì ṣe àwárí rẹ̀ síwájú sí i.
Oju opo wẹẹbu osise Kawah Dinosaur:www.kawahdinosaur.com