Pterosauria: Èmi kì í ṣe “dinosaur tó ń fò”
Nínú òye wa, àwọn dinosaur ni àwọn olórí ayé ní ìgbàanì. A gbà pé àwọn ẹranko tó jọra ní àkókò yẹn ni a pín sí ẹ̀ka dinosaur. Nítorí náà, Pterosauria di “dinosaurs tó ń fò”. Ní tòótọ́, Pterosauria kì í ṣe dinosaurs!
Àwọn Díósórù tọ́ka sí àwọn ẹ̀dá afàyàfà ilẹ̀ kan tí wọ́n lè gba ìrìn títọ́, yàtọ̀ sí àwọn pterosaurs. Àwọn ẹ̀dá afàyàfà lásán ni Pterosauria, pẹ̀lú àwọn dinosaur méjèèjì jẹ́ ara àwọn olùgbé ìdàgbàsókè ti Ornithodira. Èyí ni pé, pterosauria àti dinosaurs dà bí “àwọn ìbátan”. Wọ́n jẹ́ ìbátan tímọ́tímọ́, wọ́n sì jẹ́ ìtọ́sọ́nà ìdàgbàsókè méjì tí wọ́n gbé ní àkókò kan náà, àti pé baba ńlá wọn tí ó ṣẹ̀ṣẹ̀ dé ni Ornithischiosaurus.
Idagbasoke apa
Àwọn dinosaur ló ń ṣàkóso ilẹ̀ náà, àwọn pterosaur sì ń ṣàkóso ojú ọ̀run. Ìdílé ni wọ́n, kí ló dé tí ọ̀kan fi wà ní ojú ọ̀run tí èkejì sì wà ní ilẹ̀?
Ní ìwọ̀ oòrùn ìpínlẹ̀ Liaoning ní orílẹ̀-èdè China, wọ́n rí ẹyin pterosauria kan tí wọ́n fọ́ mọ́lẹ̀ ṣùgbọ́n tí kò fi àmì pé ó fọ́ hàn. Wọ́n ti rí i pé àwọn àwọ̀ ara àwọn ọmọ inú rẹ̀ ti dàgbà dáadáa, èyí tí ó túmọ̀ sí wípé pterosauria lè fò lẹ́yìn tí wọ́n bá bí i.
Ìwádìí láti ọwọ́ ọ̀pọ̀ àwọn ògbógi ti fi hàn pé àwọn pterosauria àkọ́kọ́ bẹ̀rẹ̀ láti inú àwọn asáré ilẹ̀ kékeré, onírun onírun, àti àwọn ẹlẹ́sẹ̀ gígùn bíi Scleromochlus, tí ó ní awọ ara ní ẹsẹ̀ ẹ̀yìn wọn, tí ó nà dé ara tàbí ìrù. Bóyá nítorí àìní ìwàláàyè àti ìpakúpa, awọ ara wọn di ńlá sí i, ó sì di ìrísí tí ó jọ ìyẹ́. Nítorí náà, a lè fi wọ́n sókè kí wọ́n sì di ẹranko afàyàfà tí ń fò díẹ̀díẹ̀.
Àwọn ìtànṣán fihàn pé ní àkọ́kọ́, àwọn ọmọ kéékèèké wọ̀nyí kìí ṣe kékeré nìkan, ṣùgbọ́n wọ́n tún jẹ́ pé ìrísí egungun nínú àwọn ìyẹ́ kò hàn gbangba. Ṣùgbọ́n díẹ̀díẹ̀, wọ́n yí padà sí ojú ọ̀run, àti pé apá ńlá, Pterosauria tí ó ń fò ní ìrù kúkúrú rọ́pò àwọn “dwarfs” díẹ̀díẹ̀, ó sì di agbára afẹ́fẹ́ nígbẹ̀yìn gbẹ́yín.
Ní ọdún 2001, wọ́n ṣàwárí ìyẹ́ pterosauria kan ní Germany. Àwọn ìyẹ́ erèé náà ni a pa mọ́ díẹ̀. Àwọn onímọ̀ sáyẹ́ǹsì fi ìmọ́lẹ̀ ultraviolet tàn án ká, wọ́n sì ṣàwárí pé ìyẹ́ rẹ̀ jẹ́ ìyẹ́ awọ ara pẹ̀lú àwọn iṣan ẹ̀jẹ̀, iṣan àti okùn gígùn. Okùn lè gbé ìyẹ́ náà ró, a sì lè fa ìyẹ́ awọ ara mọ́ra, tàbí kí a ká a bí afẹ́fẹ́. Ní ọdún 2018, àwọn ìyẹ́ pterosauria méjì tí a rí ní China fihàn pé wọ́n tún ní ìyẹ́ àtijọ́, ṣùgbọ́n láìdàbí ìyẹ́ ẹyẹ, ìyẹ́ wọn kéré sí i, wọ́n sì ní ìrọ̀rùn díẹ̀, èyí tí a lè lò láti mú kí ara gbóná.
Ó ṣòro láti fò
Ṣé o mọ̀? Láàrín àwọn ohun ìṣẹ̀ǹbáyé tí a rí, ìyẹ́ apá pterosauria ńlá lè fẹ̀ sí mítà mẹ́wàá. Nítorí náà, àwọn ògbógi kan gbàgbọ́ pé bí wọ́n tilẹ̀ ní ìyẹ́ méjì, àwọn pterosauria ńlá kan kò lè fò fún ìgbà pípẹ́ àti jíjìnnà bíi ti ẹyẹ, àwọn ènìyàn kan tilẹ̀ rò pé wọn kò lè fò rárá! Nítorí pé wọ́n wúwo jù!
Sibẹsibẹ, ọna ti pterosauria fi n fo ko tii ṣe kedere. Awọn onimọ-jinlẹ kan tun ṣe akiyesi pe boya pterosauria ko lo fifa bi awọn ẹyẹ, ṣugbọn awọn iyẹ wọn yipada lọtọ, ni dida eto aerodynamic alailẹgbẹ kan. Botilẹjẹpe pterosauria nla nilo awọn ẹsẹ to lagbara lati sọkalẹ lati ilẹ, ṣugbọn awọn egungun ti o nipọn jẹ ki wọn wuwo ju. Laipẹ, wọn wa ọna kan! Awọn egungun apa ti pterosauria yipada si awọn tubes oniho pẹlu awọn odi tinrin, eyiti o fun wọn laaye lati “padanu iwuwo” ni aṣeyọri, di irọrun diẹ sii ati fẹẹrẹ, ati pe wọn le fò ni irọrun pupọ.
Àwọn mìíràn sọ pé kìí ṣe pé pterosauria lè fò nìkan ni, ó tún lè fò bí idì láti pa ẹja láti orí òkun, adágún àti odò. Fífò ọkọ̀ òfurufú jẹ́ kí pterosauria rìnrìn àjò gígùn, sá fún àwọn apẹja àti láti gbé àwọn ibùgbé tuntun kalẹ̀.
Oju opo wẹẹbu osise Kawah Dinosaur:www.kawahdinosaur.com
Àkókò ìfìwéránṣẹ́: Oṣù Kọkànlá-18-2019